Ê ,dx#lrjh fln÷o@ Ê ,dx#l wkkH;djh y÷kd .; ye"f" flf½o@ hk ldrKd j¾;udkfê § jeä wjOdkhg ,"úh ðuh' fkdfn»od furg g ÿoyi ,eîfï yeg jk ixjrirh uyr w‹udkfhý iurŒ ,eîh' wd¾Òl" idud\h yd w½;jd§ w‹fh». y·fõ ÿoyi –§n| uyck;dj u< werfr úúO udkhýh' fÞYmd,k m"I w;r fn§ï yd úúO –ß½ k.k u; ÿid fuh ;j ;jr tõr ù sfí'

ÿoy½ Èk Wf<, w;rur Ê ,dx#l wkkH;djh y÷kd .ýkgr úoyd o"jýkgr úúO ix½lDsl yd idud\h ,"IK Wmfh»1 lr .Œ ,eîh' k·r we÷u iïnýOfhý hï tl.;djh" iudcfê kes nj meyeȸj fmŒk ldrKdjë'

cdsl Och fy» cdsl 1h .ek újdoh" ke;' cdsl —Õmh" cdsl m"¥hd iy cdsl *vdj .ek tl.;djh" wes lrf.k sfí' tf,iu cdsl we÷u" iudch wjOdkh fhd· l< ðu jeo.r ldrKdj" f½ ie,$u jà'

iudc kdhlhý" fÞYmd,k{hý" 2rejreý yd úÞjuý ;uýg ß´ mßÈ fuu we|u fjk½ lrf.k sfí' fuh cdsl wkkH;djhg ndOdj#' wi¨je´ býÈhdjg ÿoyi ,eÑfl ,xldjg ,efnýkg is #¾mhlg l¸ýh' wo f,»lfê jvdr Okjr —Þ.,fh» býÈhdfjý ì¾ù ´ás' ñ¸hk .Kÿý býÈhdŒfj» f,»lh —rd ieß irs' yeu wj½:djlu býÈhdŒfj" y÷kd .; ye#h' ;·ýf/ jHdmdr fy» fjkr ld¾hhý¾§ ng¾r iu. fl¸ýu .Œ foŒ lrk býÈhdŒfj» t¾§ o"jk iur lu" jýfý ;u we÷u fy» nd¾r ½jrEmfhý wErjýkg Wkýÿ fkdùuë' th ;uýf/ wësjd´lu f,i fuýu wdvïnrh" f,ir i,lýkg TÓà keærej ´ás' fuh ;yÓre ªfê ½jfÞ‚lrjh yd w‹udkh iïnýOfhý býÈhdfõ mesreK oejeý; u;jdoh yryd nj wu;l l< ðu ke;'

Ê ,xldfõ ½jNdjh fuhg fjk½h' fndfy» wj½:dj, ,dx#lrjh bÈßfê cdsl we÷u hŒ ñË ixf";h#' ng¾r we÷u fndfy»úg wk w;r fÞ‚hj fy» úfÞ‚hj t¾ jeä fjki" ke;' we;eï úÞjuý" fÞYmd,k{hý ;uýg ß´ mßÈ cdsl we÷fuý ierfië' t¾ !lush" kes lu wjd´h#' f,»lh bÈßfê Ê ,dx#lhý f/ wkkH;djh tljru y÷kd .e¡u wmy±h' oekg oYl uk y;rlg l¸ý fï iïnýOfhý úYd, Wjukdj" fkdsfnýkg we;' ldrKdj f,»l “cdj fj;g Ê ,dx#lrjh jvd újD; fkdùuë'

k·r oeý Ê ,dx#lfh» úYd, jYfhý f,»lh —rd re$ r"Id lrs' fkdfh%r wjYH;d fjŒfjý ráý rg ieß irs' TÓý wýfý m<ýfý wkkH;djh" kes wýough' ng¾r je´fh» we;eï úg ng¾r we÷fuýu ier±k Ê ,dx#lhý y÷kd fkd.ÿs' we;eï úfgl we÷u m<k wj½:djý¾ t¾ we;eï iï“odhhý fkdoek ,dx#lfh» ,eÊcdjg mr fjs' fï .ek fkdi,ld lgðu lrk we;eï wj½:dj, fjkr cdslhý ·¸ý ,dx#lhý .ek ´;ýfý býÈhdŒjý f½h' ;jr wj½:djl l¨ cdslhýh' fuh nrm;, ldrKdj#' wjidkfê wÓreÿ fooy½ yh´hhlg wdiýk bsydih" yd ÿoyi iïnýO yeg jirl bsydih" we;r Ê ,dx#lhýf/ we÷u uuj sfnýfý hgr úð; ,"IKhýh'

Ê ,dx#lhýf/ we÷qu %u" úh ðuo@ fuh "Imlj “spdr o"jýkg wmy± ldrKdj#' hgr úð;h" jýkg l¸ý furg ,dx#lfh» we| me<| ´á wýou j¾;udkhg .e,‘u my± ke;' úúO %, yd ´ßr úßr uu jk wýoug we;eï úg iudc iïu; wýoug wk ,o ! we÷u j¾;udkfê werfr bsydi.; lreK" jYfhÿ'

furg hgr lr.r mDu1¶" ,ýfÞ¶ yd bx7´ cdslhý ú´ý jir mý´hhl ld,h" fï rg hgr lrf.k ´á wj½:dfõ uyck;dj fkdfh" wji:dj, fuu ng¾r “cdjf/ ´ßr úßr" we÷ï me<÷ï" wdydr mdk" NdIdj yd ix½lDsldx. iïnýOfhý ·Ã ùu" ´ÿ úh' fï wj½:dj ÿid j¾;udk iudcfê werfr iKfhýu ñË ½jNdjh#' Ê ,dx#lrjh y÷kd .; fkdye#h'

úfÞûl md,lhýf/ ld¾hd, f½jhg tlu ª –ßi l¸iï lnd ye| .ry' gë fl»Ü yd fgdŸ yeÜ wýkg Ãre ªfê ;jr “Ï –ßi#' idßh o%Œ býÈhdfjý Wvrgg meñK rc fm<m; yd iïnýO ª wkHcdsl ìfi»jreýf.ý ,eÑK#' .Óu yd wr È. yeÜg wdÈh ldý;djýf/ we÷ug tlu ªfê ng¾r mýkh wŒj hñÿ' wo fïjd iudcfê ·¨ neif.k sfí' oekgr ng¾r fy» fjkr iudc ú,d´;djý úáý úg furg iudch wd'uKh lrë' t¾ jereÞo" ke;' f,»lfê fldë fo´ý weu¨ Ójr ´kEu fohlg ku fkdù wkkH;djh wdr"Id lr.ýkg rgg ye#hdj sìh ðuh' j;dj" bý§h kdhl fýre uuý #hd ´áfê f,»lfê ´õ È0k ayuk ±,Õg weu¨ jýkg ;u fodr lÓ¨ –hý mr úúr ;rk njh' k·r tu ±<Õsý .id f.k hýkg ²odkï kes nj tuudf/ o¾Ykh úh' wmgr .,md .; ðrfr thë' ´kEu we÷u" iïnýOfhý ÿoyi" yd wj½:dj" rgg iudchg we;r wkkH;djh iïnýOfhý tlÕ;djh" wes lr .; ð=ufjë' úáý úg idudkH ck;dj w;rr" ck “Od¡ý w;rr újdoh" wesj werfr Ê ,dx#lhýf/ we÷u –§n|jh'

fu¾ ƒ,drïNh iïnýOfhý ÿ’Ñ;j hu" m< l< ye# wjêh f½ oe"úh ye"f" ÿoyi iïnýOfhý wr.,h uu ùu iu.h' 1918 § muK býÈhdfõ .dýë jHdmdrh iu. tlu ª furg ÿoy½ wr.,h cdsl yeÕ=ï yd —kreoh wÓ,k fudfyd;" úh' fï wj½:dfõ rgg wdorh lrk ´h¨ –ß½ mr.es ´ßr yd mr.es fÞ tl fy,d “s"f’m lrýkg mgý .ry' bý§h kdhlhýf/ úf’Ifhý fýre uuýf/ wdNdYh wŒj we;e·ý ,xldfõ we÷u il½ lr .ýkg Wkýÿ ªy' t¾§ cdsl we÷u oK¾fiý úh;" muK my,g wk ,o iy we;eïúg f;dŸ–h" me< wj½:dj" úh' 1947 jif¾§ le½nEj md¾¸fïýu uýz fi»uùr pýø´ß uesuud cdsl we÷fuý ier¶ md¾¸fïýujg meñm nj jd¾;dfjë'

cdslrjh yd ÿoyi iïnýOfhý Wkýÿj" oe"ª úúO –ß½ fï wj½:dfõ cdsl wr.,hg t"ªfê cdsl we÷u ;jr ixf";h" lr .ÿñÿ' úf’Ifhý ng¾r wOHdmkh ,nýkg ,ývý ú’j úoHd,hý n,d 0h ,dx#lfh» t¾§ ·jyr ª jdudxûl woy½ wesj ,xldjg wkkH;djh" wes #Ífï Wjukdj fjŒfjý fm¡ ´áhy' fï ÿid wdpd¾h t½' !' ú'u´xy ! wußý ±úf’¿ pß;h#' fyf;u tx.,ý;fê § mjd weýfÞ cdsl we÷uë' t¨' tÉ' fur;dkýo" ‘' ã' t½' %,rrk" 2Kmd, uu,f½lr hkd§ úÞjuý uydpd¾h jreý fï iïnýOfhý úYd, cdsl jHdmdrh" f.k 0fêh'

wkurej furg fÞYmd,khg th weu¨ ªfê ¶' ‘' o ´¨jd" wë' tï' wd¾' !' Bßhf.d¨," ¶' ví' ví' lýký.r jeÿ –ß½ yrydh' fojŒj t½' ví' wd¾' ã' nlvdrkdhl jeÿ kdhlhý furg ck;dj f/ Ñý;k úŸ,jh" wes lrk woy´ý ;·ýf/ ng¾r we÷u bj; ,d cdsl we÷ug wjt¾K ªy' tmuK" fkdj “smrs il½ lrñý cdsl we÷u iïnýOfhý ´h woy½ o m< lf<Ah' tuud f/ ÿ¾jpkh" wŒj w’jhý –g hk wj½:djý ¾¶ cdsl we÷u iïnýOfhý i|yk" m< lrýkg ;rï fm<eö werfr ng¾r Wjukdjý oeäj iudcfê hï hï ½:r j,g ldýÿ ù sÑK ÿidfjÿ'

flf½ fy» cdsl we÷u iïnýO iudcfê úúO llvdhï úYd, Wkýÿj" oe"ùh' wdkýofê ´±fj% ·¸ý cdsl we÷fuý ier¶ mdi,g meñm nj jd¾;d ú sfí' mru ú{dkd¾: ix.uh fï i|yd u;h" wes lr we;' fydrK Ê md¸h nodod Èkh fjý lr ´±ýg cdsl we÷u yd ´±úhýg <ud idßh wýkg ÿhu lr wdo¾Yh" § we;'

´h rg fÞ ´ß iem fÞ hŒfjý ½jfÞ‚lrjh iïnýOfhý f.k 0h u;jd§ wr.,ho fu¾§ wu;l l< fkdye#h' uyd ix>rrkh" fÞ‚h úÞjuý yd fÞYmd,k kdhlhý fu¾§ .dýë jHdmdrhg iudý;rj hñý fÞ‚h wdydr mdk" ÿÕmdok" we÷ï me<÷ï yd fÞ‚h wOHdmkh hk ldrKd iïnýOfhý ·¨ ;ek" § lgðu lrýkg mgý .rfrh' wfŸ"Idj ªfê ÿoyi iu. cdsl wr.,h" f.dv ke1uë'

k·r fï ´h¨ wj½:djý iudcfê !lusl Ndjh#ý f;dr ùu ÿid wv mK ù f.d½ sfí' w¶ñ; WkýÿÓfjý úáý úg wesª ixjdo ;ÿ týÿjlg meñmfê ke;' jdo újdo wes ª k·r u; fnod yodf.k iunr lrf.k w¨r o¾Ykh" f.dv k.ýkg fï újdo j,g t" ª –ßig ye# ªfê ke;' thg n,mE ldrKdj ªfê ÿ´ kdhlrjh" fkdues ùuë' jvd —¨¨j rgg .e,fmk wr·K" lrd rg fufyhjýkg ÿ´ lemùu" o"kg fkd,eîuë' wjidkfê§ cdsl we÷u úúO fj½ .r t" t" md¾Yjhýg leus wýoug ÿ¾jpkh fok me<÷u" njg mrj sfí'

cdsl we÷u hgr úð; Ndjfê mý´h jirl ld,h u< furg wkkH;djh úkdY lrýkg iur ª “n, wj½:dj" yd ixf";h" f½ oe#úh ye#h' yeg jirl .uý u. wjidkfê Ê ,dx#lhýg ´h wdfõÿlrjh fmýŒï lrýkg ixf";h" ÿ¾udKh lr .e¡fï Wjukdj" oeý sfí' j¾;udk iudcfê úYd, Wkýÿj" yd fm<eUùu" ½jfÞ‚lrjh iïnýOfhý we;' ,dx#lrjh w.h lrk iudch" uu fjñý sfí' f,»lh bÈßfê Ê ,dx#lrjh i,%Œ lrk ,o úoHd¾Òý yd “lg —Þ.,hý úYd, –ßi#' úoHdj" l,dj" ÑÞëh yd Ëuh iïnýOfhý TÓý f,»l “cdj y·fõ idvïnrnh ;rrjh" Wod lrf.k we;r tëý jeä –ßi" fm¡ ´áýfý ng¾r ú,dYfhÿ' we;eï úg Ê ,dx#lrjh" o"kg ,efnýfýu ke;'

fuh rg" jYfhý wjd´ iy.; wj½:dj#' wkkH;djh yd o¾Ykh f.dv k.ýkg fï ´h¨ “cdj iïnýO lr .; ðuj we;' f,dj —rd fjfik ´h¨ Ê ,dx#lhý iu. tlu jk fld;ekl§ fy» ·K .efik ´kEu —Þ.,fh% ,dx#lfh% f,´ý y÷kd .ýkg fmdÿ idOlh" il½ #Íu j¾;udkfê jeo.rh'

fï iïnýOfhý rchg fy» fmdÿ uyck kdhlëýg idlÉPdj" wes lr .e¡u my±h' 0¾ mejÈ úoHd¾Òý" iudc kdhlhý iy mdi¨ wOHdmkfê mgý fï iïnýO ´sú¸ cÿ; lrk w¨r lsldj;" weslrk fudfyd;" .ek wjOdkh fhd· #Íu wjYHh'

Ê ,xldj cdtý jYfhý" úúO NdId l;dlrk iy úúO wd.ï woyk –ß½ tlg fjfik rg#' fn§ï wesùfuý wjidkfê§ wes jýfý m] cdslrjhë' rg" f,I fï rfÜ fjfik ck fldgi ,dx#lhý f,i fjý lr y÷kd .ýkg ye# kï fï fn§ï u. yer tl·u jýkg ye#hdj ,efí' k·r fï jHdhduuh uu úh ðu n, #Íu" fy» fm<U ùu" jYfhý fkdj ,dx#lrjh uu flfrk ÿoy½ jHdhduh" jYfhÿ' thg ´h¨ ck fldg½ j, yd ´h¨ md¾Yjhýf/ Wkýÿj fkduoj sìh ðufjë'